Pojęcie uzależnienia używane jest zazwyczaj w odniesieniu do konkretnej substancji lub zachowania. Mówimy o uzależnieniu od alkoholu, leków, zakupów, nikotyny. Jest to zjawisko powszechne, z którym większość z nas się zetknęła i każdy ma pogląd na to czym uzależnienie jest. U podstaw leży utrata kontroli nad własnym myśleniem i zachowaniem, a w konsekwencji życiem, które sprowadza się do nieustannego poszukiwania kontaktu z substancja lub zachowaniem wyzwalającym określony stan emocjonalny.

Uzależnienie fizjologiczne to nabyta silna potrzeba stałego zażywania jakiejś substancji. Zaprzestanie jej zażywania (odstawienie) prowadzi do wystąpienia zespołu objawów, które określa się jako zespół abstynencyjny (zespół z odstawienia). W leczeniu stosowana jest detoksykacja, czyli odtrucie.

Uzależnienie psychiczne to nabyta silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji, której niespełnienie jednak nie prowadzi do poważnych fizjologicznych następstw.

Jego cechy to:

• wzrost napędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego
• wzrost tolerancji na działanie środka
• kompulsywna konsumpcja środka kosztem swojego zdrowia oraz otoczenia
• osłabienie woli
• natręctwa myślowe utrzymujące się i nawracające nawet po wieloletniej abstynencji
• samooszukiwanie się usprawiedliwiające wykonywanie danej czynności (związane z psychologicznymi mechanizmami obronnymi)
• fizyczne wyniszczenie, brak zainteresowania otoczeniem niezwiązanym ze środkiem i jego zdobywaniem

Psychoterapia uzależnień

W Polsce w leczeniu uzależnień obowiązuje model strategiczno – strukturalny oparty w znacznej mierze na terapii poznawczo – behawioralnej, nadający strukturę prowadzonemu leczeniu i bazujący na określonych treściach, które powinny zostać w terapii poruszone. Ten sposób leczenia różni się od innych nurtów terapeutycznych. Terapia podzielona jest na etapy: wstępny, podstawowy i tzw. ”pogłębiony”, który jest najbardziej zbliżony dla klasycznych oddziaływań terapeutycznych. Łączy się terapię grupową (najskuteczniejszą w przypadku uzależnień) z sesjami indywidualnymi. Dodatkowym elementem są treningi , warsztaty oraz psychoedukacja. Te elementy uzupełniają terapię i pozwalają nabyć niezbędną wiedzę na temat choroby jaką jest uzależnienie oraz przyswoić sobie umiejętności służące sobie do radzenia z przejawami tej przypadłości.